-
1 авыл
сущ.1) дере́вня; посёлок; ау́л; месте́чко (в Белоруссии, на Украине) ||а) се́льский, дереве́нский, поселко́вый, ау́льный, местечко́выйб) просёлочный ( о дороге)аны бөтен авыл белә — его́ зна́ет вся дере́вня
авыл белән шәһәр арасындагы каршылыкны бетерү — уничтоже́ние противополо́жности ме́жду го́родом и дере́вней
авылдан авылга йөрү — е́здить по деревня́м (и сёлам)
авыл табигате — дереве́нская приро́да
авыл советы — се́льский (ау́льный, местечко́вый) сове́т
авыл районнары — се́льские райо́ны
авыл укытучылары — се́льские учителя́
авыл хезмәтчәннәре — се́льские тру́женики; тру́женики села́ (дере́вни)
авыл юллары — просёлочные доро́ги
2) ( в противопоставлении к понятию город) селе́ние, поселе́ниетайгадагы беренче авыллар — пе́рвые поселе́ния в тайге́
анда әле шәһәрләр юк, авыллар гына — там нет ещё городо́в, име́ются то́лько селе́ния
3) авыллар разг. дереве́нские, се́льские; сельча́не; аульча́небүген базарда нигәдер авыллар аз — сего́дня на ры́нке почему́-то ма́ло дереве́нских (сельча́н, се́льских)
•- авыл җире
- авыл җыены
- авыл кешесе
- авыл советы
- авыл хуҗалыгы
- авыл юлы•• -
2 хезмәтчән
прил.трудя́щийся, трудово́й; трудолюби́выйхезмәтчән халык — трудово́й наро́д
хезмәтчән сыйныф — трудя́щийся класс || трудя́щийся; тру́женик, рабо́тник
авыл хуҗалыгы хезмәтчәннәре — тру́женики се́льского хозя́йства
культура хезмәтчәннәре — рабо́тники культу́ры
-
3 гына
I частица; = генә; кына II; кенә1) огранич.а) указывает на время то́лько, то́лько что, неда́внобылтыр гына — (ведь) то́лько в про́шлом году́
кичә гына — то́лько вчера́
әле гына, яңа гына — то́лько, то́лько что; то́лько-то́лько
б) указывает на место то́лько; где́-то здесь (ря́дом); недалеко́күрше гына — по сосе́дству, ря́дом
якын гына — где́-то здесь (ря́дом), вблизи́
в) указывает на причину то́лько из-за, лишь из-за, по причи́неяратканга гына — то́лько любя́
көнчелектән гына — лишь из-за ре́вности
г) в составе обстоятельства то́лько, лишь, то́лько лишьшуышып гына үтәргә мөмкин — мо́жно пробра́ться то́лько ползко́м
яшертен гына карап алу — взгляну́ть лишь укра́дкой, исподтишка́; лишь бро́сить взгляд
д) после глагола изъявительного наклонения то́лько, то́лько что; вот-во́ткызы мәктәпне тәмамлады гына — его́ (её) дочь то́лько что ко́нчила шко́лу
сез кайткансыз гына, ахры? — ка́жется, вы то́лько что возврати́лись?
е) после глагола условного наклонения е́сли, е́сли то́лько, лишь то́лько, то́лько тогда́, е́сли; то́лько в том слу́чае, е́слийөгерсәң гына (куып) җитәрсең — е́сли то́лько побежи́шь - дого́нишь
эшең бетсә, гына уйнарга чык — е́сли то́лько заверши́шь рабо́ту - выходи́ (мо́жешь вы́йти) игра́ть
2) выделительно-огранич.а) то́лько, лишь, то́лько лишь, лишь то́лькосинең өчен гына — то́лько (лишь) ра́ди тебя́
хезмәттә гына бәхетеңне табарсың — лишь то́лько в труде́ найдёшь своё сча́стье
б) выделяет количество то́лько, всего́, всего́ то́лько, всего́ лишьбер гына кеше кирәк — тре́буется то́лько оди́н челове́к
киткәненә ярты гына ел — всего́ лишь полго́да, как он уе́хал
в) то́лько, оди́н и то́лькоүзе гына — то́лько сам, то́лько он; үзең гынаме? ты (сам) оди́н?
шушы гынамы? — то́лько э́то? то́лько и всего́?
г) ра́зве то́лько, лишь то́лькоярдәмче итеп алсам гына инде — ра́зве то́лько помо́щником приму́
д) указывает на ослабление качества прил. и нареч. дово́льно; -енько, -енькийматур гына рәсем — дово́льно краси́вая (краси́венькая) карти́на (рису́нок)
әкрен гына барабыз — дви́жемся дово́льно ме́дленно (потихо́ньку)
тыныч гына утыралар — сидя́т споко́йненько
3) усилительнаяа) то́лько, сплошь, одни́; совсе́маяк асты су гына — под нога́ми сплошь вода́
актан гына киенгән — оде́та то́лько в бе́лое
б) то́лько быегылмасам гына ярар иде — то́лько бы не упа́сть
безнекеләр җиңсен гына иде — то́лько бы победи́ли на́ши
в) то́лько, то́лько попро́буй, то́лько посме́й; пусть то́лькокагылып гына кара — то́лько тронь, (то́лько) попро́буй тро́нуть
уйлап гына кара — поду́май то́лько
г) между компонентами составного глагола... гына тора... за...бәла килеп гына тора — беда́ за бедо́й
яңа бәхет явып гына тора — уда́ча за уда́чей
д) при мест. то́лькокем гына юк анда — кого́ там то́лько нет
ниләр гына алмаган — чего́ то́лько не накупи́л
нинди гына телдә сөйләшмиләр анда — на како́м то́лько языке́ не говоря́т там
4) в знач. суфф.; ласк. -енький; -енькоап-ак гына — бе́ленький
йомшак гына — мя́гонький; мя́гонько
матур гына — краси́венький, краси́венько
5) в песнях или стихах употр. для дополнения слогов и для сохранения ритма ой, айII союз; = генә; кына II; кенәтөннәр уртасында гына үкереп елый, буйга гына җиткән кыз бала (песня) — средь ноче́й да ой пла́чет заневе́стившаяся де́вушка
1) опред. то́лько, как, как то́лько, лишь сто́лько, едва́ то́лько, чуть то́лькоөйдән гына чыктык, коеп яңгыр ява башлады — то́лько вы́шли из до́му, как начался́ проливно́й дождь
яктыра гына башлый, авыл халкы инде аяк өстендә — чуть то́лько рассвета́ет, вся дере́вня уже́ на нога́х
2) против.а) с отриц. словом түгел не то́лько..., но изурлар гына түгел, балалар да — не то́лько взро́слые, но и де́ти
син гына түгел, башкалар да — не то́лько ты оди́н, но и други́е
б) в сочет. с союзами бары, тик, бары тик и то́лькобары кырый йорт тәрәзәсендә гына ут күренә — и то́лько в са́мом кра́йнем до́ме све́тится окно́
тик кичкә таба гына көн бераз сүрелә — то́лько к ве́черу жара́ немно́го спада́ет
-
4 интернат
сущ.1) интерна́т ( общежитие) || интерна́тскийспорт интернаты — спорти́вный интерна́т
авыл мәктәбе интернаты — интерна́т се́льской шко́лы
2) интерна́т ( заведение)сугыш һәм хезмәт инвалидлары интернаты — интерна́т для инвали́дов войны́ и труда́
-
5 коммуна
сущ.комму́нахезмәт комму́насы — трудова́я комму́на
авыл хуҗалыгы комму́насы — сельскохозя́йственная комму́на
Париж комму́насы ист. — Пари́жская комму́на
-
6 кооператив
1. сущ.1) кооперати́в; см. тж. кооперация 1)кооперативлар оештыру — организова́ть кооперати́вы
авыл хуҗалыгы кооперативлары — сельскохозя́йственные кооперати́вы
көнкүреш хезмәтләре күрсәтү кооперативы — кооперати́в по оказа́нию бытовы́х услу́г
торак кооперативы — жили́щный кооперати́в
2) разг. кооперати́в ( кооперативный магазин)2. прил.кооперати́вныйкооператив оешмалар — кооперати́вные организа́ции
кооператив сәүдә — кооперати́вная торго́вля
кооператив берләшмәләр милке — со́бственность кооперати́вных объедине́ний
-
7 культура
сущ.; в разн. знач.культу́ра || культу́рныйсм. тж. мәдәниятмилли культу́ра — национа́льная культу́ра
хезмәт культу́расы — культу́ра труда́
культу́рага кертү — вводи́ть в культу́ру (растение, животное)
авыл хуҗалыгы культу́ралары — сельскохозя́йственные культу́ры
культу́ра төзелеше — культу́рное строи́тельство
культу́ра үсемлеге — с.-х. культу́рное расте́ние
культу́ра паркы — парк культу́ры
культу́ра сарае — Дворе́ц культу́ры
-
8 элемтә
сущ.1) отноше́ние, связьдуслык элемтәләре — дру́жественные отноше́ния
сәүдә элемтәләре — торго́вые свя́зи
шәһәр белән авыл элемтәсе — взаимосвя́зь ме́жду го́родом и дере́вней
элемтә тоту — держа́ть (подде́рживать) связь
2) обще́ние, связьреволюцион яшьләр белән элемтәдә булу — име́ть связь (обща́ться) с революцио́нной молодёжью
масса белән элемтә — связь с ма́ссой
3) сообще́ние, связьтимер юл элемтәce — железнодоро́жная связь
һава элемтәсе — возду́шное сообще́ние
4) связь || связно́йкосмик элемтә — косми́ческая связь
элемтә бүлеге — отде́л свя́зи
элемтә хезмәткәрләре — рабо́тники свя́зи
элемтә эте — связна́я соба́ка
элемтә самолёты — связно́й самолёт
•- элемтәдә булу
См. также в других словарях:
Районные газеты Башкирии — Районные газеты Башкортостана газеты, выпускающиеся в сельских районах Республики Башкортостан. Учредителями газет являются государственные и муниципальные организации. В газетах размещается информация о деятельности органов муниципальной… … Википедия
Районные газеты Татарстана — Районные газеты Татарстана газеты, выпускающиеся в сельских районах Республики Татарстан. Учредителями газет являются государственные и муниципальные организации. В газетах размещается информация о деятельности органов муниципальной власти … Википедия
Новые Карьявды (Новобалтачевский сельсовет) — У этого термина существуют и другие значения, см. Новые Карьявды. Село Новые Карьявды башк. Яңы Ҡаръяуҙы Страна … Википедия
эш — 1. Шөгыль, гамәл, хезмәт. Гадәт, вазифа, бурыч, хак йорт эшләре. Эшкәртелә торган, хәзерләнү процессында булган нәрсә 2. Нәр. б. җитештерү, ясау, эшкәртүгә һ. б. юнәлтелгән эшчәнлек. Гомумән берәр өлкәдәге эшчәнлек. Фикерләргә, сүзләргә капма… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кооперация — 1. Бер үк хезмәт процессында яки хезмәтнең үзара бәйләнгән төрле процессларында күп кешеләрнең бергәләп эшләүләренә нигезләнгән хезмәт оештыруның бер формасы 2. Промысел, сәүдә, авыл хуҗалыгы һ. б. ш. эшләрне бергәләп алып бару өчен материал яки… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
хуҗалык — 1. Теге яки бу иҗтимагый төзелешнең җитештерү чаралары һәм җитештерү мөнәсәбәтләре җыелмасы, җитештерү ысулы товарлыклы х. 2. Җитештерү өчен хезмәт итә торган, экономиканы тәшкил итә торган барлык нәрсә. с. Җитештерү эшләренә бәйле х. торышы 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Шамуков, Габдулла Рухуллович — Габдулла Шамуков Габдулла Рухулла улы Шамуков … Википедия
дисәтник — 1. Төзелештә һ. б. эшләрдә: эшчеләр төркеменең башлыгы, өлкән эшче 2. иск. Авыл советында дежур тору һәм йомыш юлга йөрү өчен билгеле бер вакытта чират тәртибендә билгеләнә торган кеше, дежурный 3. Элек авылда полицейски хезмәтләрен башкару өчен… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
медаль — 1. Нин. б. сүрәте, язуы булган һәм зур хезмәт күрсәткечләре яки батырлыклар өчен бирелә торган металл түгәрәктән торган билге. Мәктәпне иң югары билгеләргә тәмамлаган укучыларга, шулай ук конкурсларда, спорт ярышларында һ. б. ш. җиңеп чыгучыларга … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сыйныф — I. Иҗтимагый җитештерүнең тарихи яктан билгеле бер системасында тоткан урыннары буенча, җитештерү чараларына мөнәсәбәтләре буенча, хезмәтне иҗтимагый оештырудагы рольләре буенча һәм иҗтимагый байлыкны алу ысулы һәм алар өлешенә тигән иҗтимагый… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
узу — ф. 1. Атлап барып бер урыннан икенче урынга күчү, хәрәкәт итү моннан кем узган?. Хәрәкәт итеп нин. б. ара, юл үтү, берәр урын аша хәрәкәт итү ишегалдын узу 2. Нин. б. юнәлештә хәрәкәт иткәндә, барганда берәр нәрсә артта калу, аны үтеп китү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
